DNM-Online Boeken en beschouwingen

 

DNM-Online
 

 

maandag 02 mei 2016

DNM actueel

Cito wel, Cito niet - over foto’s versus films

Klaas Pit

In haar laatste jaarverslag - De Staat van het Onderwijs, april 2016 - komt de inspectie tot de conclusie dat kinderen van laagopgeleide ouders bij gelijke geschiktheid regelmatig een lager schooladvies van de basisschool krijgen dan die van hoogopgeleide ouders. De inspectie stelt verder, dat 20% van de basisschoolleerlingen een hogere Citoscore haalt dan het uitgebrachte schooladvies en dat bij slechts een zesde van de kinderen het schooladvies daarna wordt bijgesteld, en dan met name die van hoogopgeleide ouders, die er bovenop zitten. Een onwenselijke praktijk: daar zal iedereen het over eens zijn. Maar hoe deze onwenselijke (onrechtvaardige) praktijk aan te pakken?

De Tweede Kamer en de beide bewindslieden van onderwijs reageerden onmiddellijk: als zich  volgend jaar het verschijnsel opnieuw voordoet, moet de Cito eindtoets weer naar voren worden gehaald en wordt een verhoging van het schooladvies bij een hogere Citoscore verplicht. Ik lees dat dan maar als: de hoogte van de Cito eindtoets bepaalt voortaan het uiteindelijke schooladvies en daarmee de plaatsing in het voortgezet onderwijs. Inmiddels is de eerste motie al ingediend, waarin staat aangegeven dat de Citotoets menselijke fouten moet kunnen corrigeren, vooral als er sprake is van onderadvisering.

Nog niet zo lang geleden was diezelfde kamer van mening dat de leraar beschikte over een jarenlange film van de leerling en daardoor tot weloverwogen advies kont komen, terwijl de Citotoets niet meer is dan een foto, een momentopname. Nu wordt blijkbaar toch meer waarde gehecht aan de foto dan aan de film. Minister Bussemaker liet kort daarna in het programma WNL Op Zondag (24 april jl.) weten dat zij een wetswijziging wil indienen die een eind moet maken aan de ongelijkheid in het onderwijs: “Als de Cito-score hoger is dan het oordeel van de leraar, laat ik de Cito-score zwaarder wegen. De Cito-score moet dan leidend zijn.” En even later in hetzelfde programma stelde ze: “Ik vind dat er nu iets moet gebeuren. Voor volgend jaar moet de wet al gewijzigd worden; ik zal daarover het gesprek met de Kamer aangaan.” Tenslotte doet zij de volgende oproep aan de leraren: “Laat het ook nu niet gebeuren dat kinderen die de Cito dit jaar goed maken, met een te laag advies naar de middelbare school gaan. Kijk goed naar het resultaat van de Cito en laat dat leidend zijn.”

Helpt de Cito-toets?

Hoe zou de reactie geweest zijn van de onlangs overleden  onderwijssocioloog Jaap Dronkers, vooral bekend van zijn jaarlijkse lijsten in Trouw en later De Volkskrant waarin hij de kwaliteit van middelbare scholen vergeleek. Meten is weten, zeg maar. Vorig jaar nog waarschuwde hij, samen met tien collega’s, voor de effecten van het wegvallen van objectieve maatstaven. In De Staat van het Onderwijs lijkt hij postuum alsnog zijn gelijk te krijgen. De vraag is echter of dit gelijk het meest adequate antwoord is op het vraagstuk waar het hierom draait: onderadvisering voor kinderen uit kansarme(re) gezinnen, waardoor zij niet altijd op het juiste niveau onderwijs volgen.

Met de vroegselectie in het Nederlandse onderwijssysteem, de druk op de kwaliteit van scholen in zowel het primair als voortgezet onderwijs, de ‘categoralisering’ in het voortgezet onderwijs en de complexe adviesformulering van wat de leerling uiteindelijk wel en niet aankan tussen zijn 12e en 18e jaar, blijft het goed plaatsen van leerlingen in het huidige voortgezet onderwijs immers een hachelijke onderneming. Zolang we met deze vroegselectie en de huidige adviespraktijk blijven zitten en scholen zwaar worden aangesproken op hun onderwijskwaliteit, zal er weinig veranderen in de door de inspectie geschetste problematiek, vrees ik.

Het besluit om het advies van de basisschool leidend te laten zijn (nog geen twee jaar geleden!) heeft ertoe geleid dat in verschillende regio’s initiatieven zijn genomen om tot een betere aansluiting te komen tussen het primair en voortgezet onderwijs. Het is nu nog te vroeg om te kunnen zeggen wat deze initiatieven uiteindelijk opleveren, maar werken aan een betere samenwerking tussen primair en voortgezet onderwijs om zo de aansluiting en de plaatsing te verbeteren lijkt mij kansrijker dan terugvallen op de Citotoets, al was het alleen maar omdat veel kinderen van hoogopgeleide ouders nogal eens extra getraind en voorbereid worden om die toets zo goed mogelijk te kunnen maken.

Binnen twee jaar al weer terugkomen op een eerder genomen besluit is trouwens ook niet echt een voorbeeld van politieke standvastigheid, ook al is het uiteraard beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald. Maar dat dwalen duurt maar en duurt maar. Kamagurka stelde onlangs in zijn cartoon op de voorpagina van de NRC dan ook: Wat we nodig hebben is een Citotoets voor politici.

Zorgvuldigheid en geduld

In de special van De Nieuwe Meso (maart 2016, nummer 3.1) over de raakvlakken tussen primair en voortgezet onderwijs publiceerde Laura de Adelhart Toorop De eeuwige status qua van de vroege selectie. Daarin zet ze de worsteling om de leerlingen goed geplaatst te krijgen in het voortgezet onderwijs in een bredere context vanuit de vroege niveauselectie. Zij bespreekt dit vraagstuk vanuit vier perspectieven: de wetenschap (over de voor- en nadelen van vroege en latere selectie), de politiek (een beleidsoverzicht vanaf 1967), het onderwijsveld (ook niet altijd even doortastend) en de ouders (voorkeur voor homogene brugklassen).

De Adelhart Toorop laat in De eeuwige status quo van de vroege selectie zien dat zorgvuldiger aanpakken en wat meer geduld om deze te kunnen realiseren wellicht meer toekomstperspectief bieden dan ad hoc maatregelen en heen en weer beleid.

U kunt het artikel tot 1 juni gratis downloaden via www.professioneelbegeleiden.nl/de-eeuwige-status-quo-van-de-vroege-selectie 

Voor een nog vollediger beeld raden wij u trouwens graag de hele special aan over de raakvlakken tussen primair en voortgezet onderwijs.

 



Geef hieronder uw reactie op dit nieuwsitem

Leave this one empty:
Naam:
Don't fill in data here:
Reactie:
Don't put anythin in here:
CAPTCHA Image
Nog geen reacties geplaatst
Uw internetbrowser is verouderd.

Voor een goede weergave is een recente versie van uw browser vereist.