DNM-Online Boeken en beschouwingen

De Organisatiefilosoof

Leestip

Je hoort het veel dezer dagen, de voorspelling dat het na de crisis niet meer zal zijn zoals daarvoor. Dat we anders zullen gaan kijken naar zorg, onderwijs en cultuur. Dat de offers die er gebracht zijn in naam van meer efficiëntie te hoog zijn geweest. Dat we het Rijnlandse ten onrechte gemuilkorfd hebben. Om maar wat te noemen. Soms komen voorspellingen uit en soms moet je ‘het anders worden’ een handje helpen. In De Organisatiefilosoof reikt Ben Kuiken “filosofisch gereedschap aan om anders te denken, te kijken en te praten over de organisatiewerkelijkheid”.

Kuikens centrale stelling: we hebben te vaak niet door dat de manier waarop we naar een probleem kijken dat probleem juist veroorzaakt of alleen maar groter maakt. Nu is dat geen nieuwe gedachte, maar het is nooit verkeerd dit inzicht weer eens op te schrijven. En daarbij is taal het voertuig. Taal die kan meevoeren én kan misleiden. Want zoals de Franse filosoof Foucault ons voorhield: door middel van taal kan ook (onbewust) macht worden uitgeoefend en wil opgelegd. De wil om bijvoorbeeld te denken in termen van efficiency, opbrengsten, en mensen als resources. Om hierop kritiek te kunnen uitoefenen hanteert Kuiken een penvoering die knap wisselt tussen speels en serieus als om - met Wittgenstein aan zijn zijde - te laten zien dat meerdere taalspellen mogelijk zijn om over organisaties te praten.

Andere taal dus en daarmee ook andere perspectieven, in de wetenschap dat je met verschillende perspectieven een rijker beeld van de werkelijkheid krijgt. Nietzsche is hier de geciteerde filosoof. En voor het anders denken voert Kuiken grootheden als Kant en Hume ten tonele om de lezer op te roepen oordelen uit te stellen, met aandacht naar een vraagstuk te kijken en zich bewust te worden van de vooronderstellingen.
Vermeende vanzelfsprekendheden als ‘de klant is koning’, ‘de markt dwingt ons’ en ‘het kan altijd beter’ ontmaskert Kuiken als uitingen van steeds een bepaalde wijze van denken.

Ik denk dat dit boek ook deze belangrijke les heeft: veel denken en spreken is erop gericht om de onvoorspelbaarheid van het leven te beheersen. En als we er toch hard mee geconfronteerd worden, bezweren we het ongewenste met de oorlogstaal van winnaars en verliezers. Maar dat hoeft niet. We kunnen anders praten. Laten we ons hoofd en ogen wat wijder openzetten! De toekomst is er ongewis genoeg voor.

Kuiken, B. (2019). De Organisatiefilosoof. Baarn: S2uitgevers.

Gerritjan van Luin
Redactielid DNM
gvluin@gmail.com

---

Geef hieronder uw reactie op dit nieuwsitem

Leave this one empty:

Naam:

E-mailadres:

Don't fill in data here:

Reactie:

Don't put anythin in here: