.jpg)
DNM-Online Boeken en beschouwingen
DNM-Online
Het is zover: het nieuwe vmbo gaat van start
DNM ACTUEEL.
Klaas Pit (redacteur DNM)
Ruim 80% van de vmbo-scholen start dit jaar met het nieuwe beroepsgerichte programma. Zo halverwege de zomervakantie, op 1 augustus, besteedde Trouw een artikel aan dat nieuwe vmbo. Onder de kop Het vmbo wordt overzichtelijker schreef de krant: ‘Na jaren van voorbereidingen is het zover: het vmbo gaat vandaag officieel op de schop’. De beide Trouw-citaten nodigen uit tot nadere reflectie, vooral ook omdat ze nogal geïsoleerd in de tekst staan: de geïnterviewden leggen namelijk vooral uit waarom er veel meer geld naar de vernieuwing in het vmbo moet.
Gaat het vmbo daadwerkelijk op de schop?
Ja, als je kijkt naar het verdwijnen van de vele (oude) afdelingsprogramma’s die het beroepsgerichte profiel van het vmbo zo lang hebben gedomineerd en niet zelden een nogal gedateerd karakter hadden. Tien nieuwe profielen met circa 140 keuzevakken komen daarvoor in de plaats. Dat is nogal wat en de vmbo-scholen hebben er de afgelopen jaren hard voor moeten werken om tot een verantwoorde keuze en invulling van het nieuwe onderwijsprogramma te komen. Een hele verbetering voor het beroepsgerichte programma, maar of daarmee het vmbo ook daadwerkelijk op de schop gaat, is maar zeer de vraag.
Het vmbo blijft zijn plaats houden in het Nederlands onderwijsbestel en daarmee zijn positie en imago. Het vmbo zal daarmee de school blijven waarvoor je niet kiest, maar naartoe moet. Verder is het nog maar zeer de vraag of de nieuwe profielen ook daadwerkelijk leiden tot echt vernieuwend (voorbereidend) beroepsonderwijs. Het nieuwe programma kan ook gemakkelijk zo ingericht worden, dat je akelig dicht blijft bij wat je altijd al hebt gedaan in de oude afdelingsprogramma’s. Bovendien zijn de avo-vakken helemaal buiten de vernieuwing gebleven. Weliswaar hebben sommige scholen de vernieuwing aangegrepen om samen met de avo-vakken een nieuw onderwijsprogramma te maken. Maar het merendeel heeft zich niet gebogen over vragen als: wat betekent het nu als je Nederlands geeft op een vmbo? Of Engels? Of wiskunde? En hoe kunnen deze vakken goed dan wel beter afgestemd worden op het beroepsgerichte programma? Ook het loopbaanleren (LOB) vraagt nog op veel scholen de nodige aandacht om het keuzeproces in de beroepskolom te optimaliseren.
Ik kan me voorstellen dat de nieuwe profielen de afgelopen jaren heel veel hebben gevraagd van de school en van de docenten. Ze moesten zich immers met zeer beperkte middelen voorbereiden op deze vernieuwing, en daardoor zijn op veel scholen (zij het lang niet alle) kleine, voorzichtige stapjes gezet met de bedoeling deze de komende jaren verder uit te werken. Maar dat laatste vraagt dan nog wel het een en ander van alle betrokkenen, voordat je kunt zeggen dat het vmbo op de schop is gegaan in 2016.
Wordt het vmbo overzichtelijker?
Alle (35) afdelingsprogramma’s , intra- en intersectorale programma’s zijn in het nieuwe vmbo verdwenen en daarvoor in de plaats zijn 10 nieuwe profielen gekomen. Dat is een stuk overzichtelijker. Maar naast de tien profielen zijn er ook nog ruim 140 keuzevakken. Wij hebben destijds in De Nieuwe Meso (DNM 1/1, maart 2014) uitgerekend dat daarmee meer dan 50 miljoen combinaties kunnen worden gemaakt in het vmbo. Nu zal dat niet gebeuren, maar de overzichtelijkheid afmeten aan de tien profielen is wel erg kort door de bocht. Uit de ervaring die wij vanuit BMC Advies de afgelopen drie jaren hebben opgedaan met de voorbereidingen op het nieuwe vmbo, is ons opgevallen, dat er grofweg twee soorten profileringskeuzes zijn gemaakt door de scholen: profilering vanuit de profielen of profilering vanuit de keuzevakken.
De eerste keuze betekent vaak dat de school uit elke “sector” een of meer profielen kiest (bijvoorbeeld: Economie & Ondernemen, Zorg & Welzijn en Bouwen, Wonen & Interieur) en daarnaast een beperkt aantal keuzevakken aanbiedt die vaak goed aansluiten bij de profielen. De tweede keuze houdt in dat een school het programma opbouwt vanuit één profiel (vaak Dienstverlening & Producten) met een zeer gevarieerd aanbod van keuzevakken. Op zich is met een van deze beide keuzes niets mis, maar ze dragen nu niet meteen bij aan een grotere overzichtelijkheid. Integendeel: de verscheidenheid wordt eerder groter dan kleiner. Dat wordt nog eens versterkt door de opgave om het beroepsgerichte onderwijs een regionale inkleuring te geven. Vooral de keuzevakken lenen zich daarvoor heel goed. En ook dit is winst, maar het zal eveneens bijdragen aan een grotere variatie in het programma.
Hoe nu verder?
Over een jaar kunnen de scholen die dit jaar met het nieuwe beroepsgerichte programma zijn begonnen, kijken hoe het gegaan is, waar het beter kan, en welke zaken doorontwikkeld moeten worden. Maar het kan geen kwaad ook tussentijds eens afstand te nemen, ongeveer zoals een kunstschilder van tijd tot tijd op een afstandje moet kijken naar zijn schilderij-in-wording. Het bovenstaande bevat daarvoor al wel een aantal aandachtspunten. In dat kader verdient het trouwens aanbeveling nog eens goed te kijken naar de samenwerking met het mbo in de regio. De huidige vernieuwing van het vmbo leent zich uitstekend om samen in de regio te gaan werken aan mooi en uitdagend beroepsonderwijs. Maar in heel veel regio’s is deze (broodnodige) samenwerking helaas nog steeds niet vanzelfsprekend.
In het allereerste nummer van De Nieuwe Meso (maart 2014) was het Focus-deel gewijd aan het nieuwe vmbo. In één van de bijdragen, Leidinggeven aan het vormgeven van de nieuwe beroepsgerichte examenprogramma’s, gingen Marlous Maaleveld en ik nader in op de routes die kunnen worden gelopen op weg naar het nieuwe vmbo. Wellicht is het aardig om, terugkijkend, na te gaan welke route uw school heeft gevolgd in de afgelopen jaren en of deze route u kan helpen bij het verder doorontwikkelen van het programma.
Klik hier voor het volledige artikel
Klaas Pit en Marlous Maarleveld,
Leidinggeven aan het vormgeven van de nieuwe beroepsgerichte examenprogramma’s (pag. 32-39).
Geef hieronder uw reactie op dit nieuwsitem
