DNM-Online Boeken en beschouwingen

NSO-CNA Leiderschapsacademie 35 jaar!

Verslag

Afgelopen 25 september was het feest in theater De Omval in Diemen: de NSO-CNA Leiderschapsacademie vierde haar 35-jarig bestaan. De academie is al lange tijd een gewaardeerde partner van DNM en directeur Bart Schipmölder een vaste schrijver voor DNM-Online (en geregeld auteur van DNM-artikelen). We waren dus graag bij dit feestje!

Party as you preach
Geen feestje voor de lol met veel terugblikken en aandacht voor het verleden en de jubilaris, maar een inhoudelijk programma waar de visie op leiderschap van NSO-CNA duidelijk in naar voren kwam. Het thema: Schoolleiderschap in sociaal complexe tijden - tussen gevaarlijk eenvoudig en onnodig ingewikkeld. De lat lag niet bepaald laag deze middag, dat begrijpt u.

Verrassend was dat de bijeenkomst na een hartelijk ontvangst met gebak en een kort welkomstwoord direct overging naar de door de deelnemers gekozen deelsessies. Terzake dus.  

Dat kiezen uit de deelsessies bleek nog een flinke opgave. Vanuit verschillende disciplines en perspectieven belichtten zij het thema van de middag. Door mij vrij vertaald als: Hoe ben je schoolleider in verbinding met de wereld?  Hoe kunnen we anders kijken en de moed hebben het anders te doen om bij te dragen aan een andere wereld? Allemaal interessant, maar dus niet allemaal bij te wonen. Maar het voordeel van deze tijd, met de namen en onderwerpen kun je na afloop thuis nog veel over vinden en lezen.

• Zelf sloot ik aan bij de sessie van Ingmar Kappers over sensemaking. Wat zegt u? Nou: “Het belichaamde en cognitieve proces waarin waarnemen, duiden en handelen als parallelle processen plaatsvinden binnen de dynamische en wederkerige complexiteit.” Dat klinkt nog best abstract, maar Ingmar wist dat aan de hand van oefeningen en compacte stukjes informatie voor de deelnemers inzichtelijk te maken. Een persoonlijk inzicht: met andere taal en anders luisteren, ontstaan andere gesprekken en daarmee ook andere inzichten.
   
• Schoolleider Maya Zupni leidde een workshop genaamd: social complexity in times of war. Tot 1991 leerde en werkte zij in de Sovjet-Unie, onder een regime dat exact bepaalde hoe het onderwijs eruit moest zien. Haar les: we hebben allemaal een keuze: het systeem blijven volgen en dus anderen de keuzes laten maken. Of verantwoordelijkheid nemen en kijken of en hoe het anders kan. Arjen Jonker schreef een uitgebreider verslag over deze sessie, dat lees je hier.  
   
• ​Een andere workshop werd verzorgd door NSO-CNA docent Floor Basten, over het post-humanisme. Wie daar (net als ik) niet bij was, maar wel nieuwsgierig naar is, kan terecht op haar website: www.floorbasten.nl. 
   
• Robbert Braak gaf een interactieve filmlezing, waaruit later de dag nog een fragment herhaald werd uit de film ‘Radical’ van Christopher Zalla. Deze film en speelt in het Mexicaanse grensplaatsje Matamoros dat wordt geteisterd door geweld en corruptie, in het fragment is de begeesterde leraar Sergio aan het woord. Over onderwijs en  leiderschap in sociaal complexe tijden gesproken. Met dit fragment werd het voor mij maar weer eens duidelijk hoe inspirerend en helpend de kunsten kunnen zijn bij reflectie op de eigen overtuigingen, drijfveren en het eigen handelen.
   
• Tot slot was er nog de deelsessie Peter Rombouts, genaamd Dance Dialog. Als organisatie- en veranderkundige enerzijds en professioneel danser anderzijds combineert hij de wereld van organisaties met de wereld van de kunsten en brengt vraagstukken letterlijk in beweging.

Na de deelsessies nam directeur Bart Schipmölder het woord aan het begin van het plenaire deel van de middag. Hij stond met ons stil bij de vraag aan wat voor onderwijs de wereld, of in elk geval Nederland, behoefte heeft. Zijn antwoord (in het kort): Ja, basisvaardigheden zijn belangrijk, maar er is juist in deze tijd vooral ook behoefte aan scholen met meer ruimte voor vertraging, socialisatie en persoonsvorming en vooral minder prestatiedruk. Maar Bart kan het beter zelf zeggen en dat doet hij ook. In zijn bijdrage van deze DNM-Online vindt u een bewerkte versie van zijn toespraak. Je leest hem hier. 

Een waardevolle middag met veel stof tot nadenken. Wie nog denkt dat de schoolleider zich kan beperken tot de begroting en het management, is bij NSO-NCA duidelijk aan het verkeerde adres. De schoolleider heeft zich te verbinden met de buitenwereld en zich af te vragen wat die buitenwereld vraagt van de school en de nieuwe generatie die daar in die school rondloopt. En dat is heel wat anders dan we tot nu toe altijd gedaan hebben. Het zijn uitdagende tijden, dat vraagt om ander onderwijs, om andere scholen en om ander leiderschap. NSO-CNA daagt schoolleiders uit om zich daarin te verdiepen en daarop te bezinnen.

Tijdens het jubileumfeest werd helder de visie op leiderschap voor NSO-CNA niet iets is wat ze enkel belijden in de opleidingen, het zit in het DNA van de organisatie. Als Bart Schipmölder oproept om in het onderwijs te vertragen, dan blijft het niet bij woorden, maar bouwt in zijn verhaal een plenair meditatiemoment in. In verbinding staan met de wereld, betekent ook luisteren naar wat de wereld van je vraagt. Zo werd ons gevraagd mede vorm te geven aan de toekomst van NSO-CNA, door met een stuk ontvangen klei (het blijft onderwijs!) ons beeld van de bedoeling van het onderwijs uit te drukken en daarover in gesprek te gaan met opleidingsmanager Rosanne Scholte. En ook de visie op leiderschap is doorgevoerd in de eigen organisatie. Floor Basten (docent van NSO-NCA) verwoordde het treffend, toen ze namens het team een cadeau wilde aanbieden aan de jubilerende organisatie: “Als het beeld van de leider niet meer ‘de held op het voetstuk’ is, maar er sprake is van gedeeld leiderschap in een meer netwerkgerichte organisatie: wie is dan de organisatie?”

Het antwoord op die vraag was trouwens nog niet eenvoudig, maar duidelijk is dat voor veel aanwezigen gold dat zij een stukje van NSO-NCA zijn: de docenten, het onderwijsbureau, deelnemers en oud-deelnemers. En zelfs ik, als relatieve buitenstaander, voelde me die middag een beetje NSO-CNA.

Over 35 jaar NSO-CNA Leiderschapsacademie
NSO-CNA Leiderschapsacademie is een fusie-organisatie van, je raadt het al, NSO en CNA. Om terug te blikken gaat het daarom eigenlijk over een geschiedenis van 55 jaar: 27 jaar NSO + 20 jaar CNA + 8 jaar NSO-CNA. In 1989 werd de Nederlands School voor Onderwijsmanagement opgericht (NSO), destijds de eerste in zijn soort. De NSO werd opgericht als interuniversitair instituut waarin de Universiteit van Amsterdam samenwerkte met de Universiteit Utrecht, de Vrije Universiteit, de Radboud Universiteit en de Universiteit Leiden. Zes jaar na NSO werd het Centrum voor Nascholing Amsterdam (CNA) opgericht als een samenwerkingsinstituut van de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam. Vanaf 2016 gingen NSO en CNA verder onder de naam NSO-CNA Leiderschapsacademie. En zo ontstond de academie zoals we die vandaag de dag kennen: een brede opleider voor leiders in het onderwijs, met zowel opleidingen als maatwerktrajecten en een eigen kenniscentrum. Meer lezen over de geschiedenis van NSO-CNA? 

Puk Witte
senior adviseur bij Sardes en redacteur DNM
p.witte@sardes.nl

De foto’s bij dit artikel zijn in opdracht van NSO-CNA gemaakt door Corine Nap van Oh Belle Fotografie.

Bronnen

www.nso-cna.nl/over-ons/geschiedenis/

www.nso-cna.nl/blogberichten/het-verhaal-van-een-schoolleider-uit-rusland/ www.floorbasten.nl/wat-posthumanisme

www.peterrombouts.com

www.sense-making.nl/over-sense-making