.jpg)
DNM-Online Boeken en beschouwingen
DNM-Online
Leestip special
In memoriam Léon de Caluwé
Op 14 juni jl. overleed Léon de Caluwé. Velen zullen hem kennen van Leren Veranderen dat in 1999 verscheen en waarvan de derde, geheel herziene editie nog voor zijn overlijden verscheen. Via dit ‘handboek voor de veranderkundige’, dat hij samen met Hans Vermaak schreef, maakten velen voor het eerst kennis met wat ‘de kleuren van de Caluwé’ is gaan heten: vijf manieren van denken over veranderen. Van hard sturend ‘blauw’ naar zacht ruimte biedend ‘wit’. Je zou De Caluwé een inclusiedenker avant la lettre kunnen noemen: alle kleuren horen erbij en zijn in bepaalde situaties nodig. Als veranderaar zul je je moeten bekwamen in het denken en handelen van alle vijf. Geen gemakkelijke opdracht omdat het eigenlijk over - zoals De Caluwé het noemde - het denken op vijf verschillende planeten gaat.
Opgeleid als sociaal pedagoog ging De Caluwé na zijn studie bij het KPC aan de slag als trainer en adviseur. Daarna ging hij werken bij adviesbureau Twynstra Gudde en als hoogleraar Advieskunde aan de VU.
De Caluwé was een geboren docent en een fijne verhalenverteller, zoals flink wat schoolleiders zich zullen herinneren die, net als ik deelnamen aan een van de vele tweedaagse veranderbijeenkomsten die ISIS/Q5 begin 2000 organiseerde. Daar kon hij smakelijk vertellen over de valkuilen die bij elke kleur horen, de nogal losse koppeling tussen opvattingen en gedrag en de vuilnisvatbesluitvorming, die met een voor iedereen herkenbaar voorbeeld van een - gelukkig uitstervend soort - plenaire lerarenvergadering werd toegelicht.
Léon de Caluwé, de aardige en toegankelijke grootmeester van het adviseren en veranderen, is helaas slechts 69 jaar geworden.
Hans Vermaak & Léon de Caluwé (2019). Leren veranderen. Kennis voor veranderaars in opleiding en praktijk. Derde, geheel herziene druk. Deventer: Management Impact.
Was de eerste editie uit 1999 al een kloek boek van 300 pagina’s, de in 2006 verschenen tweede, geheel herziene editie kreeg bijna een verdubbeling van de omvang. En ook inhoudelijk werd het “een ander boek” met veel meer aandacht voor de ambachtelijke kant van het veranderproces. Hoewel de recent verschenen, derde, opnieuw geheel herziene editie weer omvangrijker geworden, is het boek zelf dunner geworden. Veel naslagmateriaal (diagnosemodellen en interventies) zijn in een digitale omgeving geplaatst. Daar is voor de vertrouwde lezer van het boek dan ook veel nieuws te vinden. Het fysieke boek zelf is wel, maar niet wezenlijk gewijzigd. “De basisinzichten zijn onveranderd gebleven”, schrijven de auteurs. De twee pijlers van het boek (het kleurendenken als overzicht van de belangrijkste veranderbenaderingen en de onderdelen van het veranderkundige ambacht) zijn, aldus Vermaak en De Caluwé, nog net zo actueel als daarvoor.
Wat naast de auteursvolgorde wel is veranderd, is de subtitel: ‘een handboek voor de veranderaar’ is een boek met ‘kennis voor veranderaars in opleiding en praktijk’ geworden. Wat in de inleiding bij de tweede editie al opgemerkt werd, dat dat veranderen steeds minder het domein van adviseurs en managers wordt en steeds meer van medewerkers in de organisatie, wordt benadrukt in die nieuwe subtitel: je wordt ‘veranderkundig’ door een stevige kennisbasis en een worteling in de praktijk.
Waar je het kleurendenken aanvankelijk misschien omarmt als een versimpeling van de werkelijkheid en een manier om grip te krijgen op complexiteit, wordt het op een gegeven moment wel duidelijk dat het kleurendenken juist waarde krijgt doordat het je helpt “meer complexiteit te hanteren”. En daarmee heeft dit grootse boek zowel de beginnende als ervaren veranderaar veel te bieden.
Waar denken en doen vaak niet zo veel met elkaar te maken hebben, helpt Leren veranderen om de koppeling tussen ‘denken over veranderen’ en ‘veranderen doen’ veel dichter bij elkaar te brengen. (Gerritjan van Luin)
Geef hieronder uw reactie op dit nieuwsitem
